awot jeszurun, wczorajsza 30. rocznica śmierci

w 1992 roku 22 lutego w tel awiwie zmarł awot jeszurun אבות ישורון (z domu jechiel perelmuter יחיאל פרלמוטר), urodzony w 1904 w niesuchojeżach na ukrainie. wychował się w krasnymstawie, a resztę życia spędził w tel awiwie.

jeden z ważniejszych współczesnych poetów hebrajskich, doczekał się dotąd przekładów kilku wierszy na polski.

dwadzieścia jeden lat miał opuszczając rodzinę w krasnymstawie. jego rodzinę i jego krasnystaw zgładziła zagłada, a on zszedł z okrętu w hajfie 14 października 1925 i to była data jego kolejnych narodzin, jak twierdzi jego córka, helit jeszurun. tylko, że to nie było takie proste. nigdy już nie wrócił i nie zobaczył ani swej rodziny, ani znajomych z miasta, ani samego miasta krasnystaw, z młynem jego dziadka, ani tym bardziej domu rynek 1. ale tą przeszłością żył i o niej pisał. zostawił w lamusie język jidysz (choć go słyszał w drugim uchu), wziął dla siebie hebrajski, w którym żył i w którym pisał, stosując absolutnie własne zasady zapisu znaków samogłoskowych. jochaj oppenheimer יוחאי אופנהיימר opublikował książkę o jeszurunie pod tytułem תנו לי לדבר כמו שאני: שירת אבות ישורון dajcie mi mówić po mojemu: poezja awota jeszuruna. wszystko co hebrajskie w nim, było jego. po pierwszym tomie poezji w 1942, jeszcze sygnowanym nazwiskiem z wygnania, pozbył się imienia jechiel יחיאל na rzecz אבות i nazwiska perelmuter פרלמוטר na rzecz jeszurun ישורון. potem było jeszcze dziewięć tomów.

co z tego znamy po polsku? dotąd nie ukazała się żadna książka. z dwóch polskich antologii poezji hebrajskiej (1986/1988 i 1995) tylko ta pierwsza zawiera jeden wiersz jeszuruna i to w przekładzie bogatym w inwencje tłumacza (traduttore traditore!). w roku śmierci autora słowo żydowskie (nr 10) opublikowało wiersz jeśli mnie zabiorą, a dodatek kulturalny tygodnika sanockiego (1997/11) wiersz świecie jaka szkoda (oba przełożył tomasz korzeniowski). było jeszcze kilka drobnych przekładów. można tym przeczytać i można dowiedzieć się jak w ogóle nie znamy poezji jeszuruna i dlaczego możemy tego żałować, świadczą teksty, zdaje się najobszerniejsze, jakie powstały po polsku o awocie jeszurunie, beaty tarnowskiej, w książce tel awiw – jerozolima literackie kreacje przestrzeni miejskiej.

po hebrajsku, biografia poety – אידה צורית: שירת הפרא האציל.

foto: jeszurun młody i okładka pierwszego tomu jego poezji, sygnowana jeszcze nazwiskiem z domu rodzinnego. i hebrajska biografia.