krytycy, wydawcy, czytelnicy, wszyscy w izraelu i za granicą twierdzą, że jehuda amichaj יהודה עמיחי to największy współczesny poeta hebrajski. my możemy z pewnością powiedzieć, że tak wyjątkowego poety hebrajskiego jak amichaj, nie znamy. amichaj jest wyjątkowy, a zarazem jest prekursorem dzisiejszej poezji hebrajskiej, dzięki któremu hebrajscy poeci uwolnili się od biblijnych okowów i zaczęli nie po biblijnemu pisać o niebiblijnym świecie. wszelkie światło przyświeca wielkim poetom, amichaj to akurat światło lodówki, bo jak zauważył już w latach 50. inny poeta, chaim guri חיים גורי, kiedy amichaj widzi twarz kobiety, to jest ona oświetlona nie blaskiem księżyca, tylko światłem lodówki. amichaj zatem pisze o nas w naszym czasie i to już wystarczający powód, by zajrzeć co on tam pisze i jak pisze. jednocześnie biblia jednak pozostaje u niego jednym z głównym tematów albo raczej odniesień, bo to ona była obecna w jego życiu dziecięcym w domu dziadków i rodziców. ona, a nie mitologia greków i rzymian, co odróżna amichaja od herberta i jemu podobnych intelektualistów europejskich. ale – zobaczcie, co on w swej poezji z tą biblią i jej bohaterami robi! streszczając – kto nie zna amichaja to ma, jak to mówią izraelczycy חור בהסכלה chor behaskalá – dziurę w wykształceniu. dodajmy tylko, że już od dziesiątków lat takiej dziury nie ma cały anglosaski świat literacki, gdzie amichaja tłumaczy się i publikuje setkami, jeśli nie tysiącami. jest znany i uznany.
po debiucie w 1955, pierwszy polska publikacja ukazała się w 1967 (w tygodniku powszechnym), a pierwszy książkowy wybór jego wierszy dopiero w 2000 (koniec sezonu pomarańczy, przekład tomasz korzeniowski, wydawca świat literacki). druga jego książka poetycka po polsku pojawiła się w 2017 (otwarte zamknięte otwarte, przekład tomasz korzeniowski, wydawca atut). jak na czołowego poetę izraela długo też amichaj czekał na swą biografię: עידו בוסק: ספקות ואהבות. יהודה עמיחי – חיים. (ido bosak: wątpliwości i miłości : jehuda amichaj – życie (szoken, 2019). po hebrajsku ukazały się jeszcze dwie książki o amichaju. jedna – zbiór artykułów „między wojną a miłością” i druga – autorki נילי רחל שרף גולד nili rachel szarf gold o narodzinach poety.
od dziś – jeśli jeszcze ktoś oczytany i zapytany o poezję hebrajską nie wie jakie nazwisko wymienić, by nie wykazać się dziurą w wykształceniu – odpowiada: jehuda amichaj. a kto chce naprawdę tę dziurę zasypać – idzie czytać jego wiersze.
Comments